www.www.szpetal.pl

Historia Szpetala Górnego

  Oko??o 1240 r. z fundacji Boguszy z rodu Doliwów, wojewody mazowieckiego, w Szpetalu powsta?? klasztor cysterski i szpital pod wezwaniem ??w. Gotarda.
  W 1329 r. ziemia dobrzy??ska, gdzie le??a??y osady Szpetal Dolny i Szpetal Górny, zosta??a zdobyta przez Krzy??aków, nastÄ?pnie na mocy pokoju kaliskiego (1343) wróci??a do Polski. Pod koniec XIV w. W??adys??aw Opolczyk sprzeda?? ziemiÄ? dobrzy??skÄ? Krzy??akom. Do ko??ca XIV wieku Szpetal Górny stanowi?? dobra zamku w Bobrownikach. Na mocy ugody w RaciÄ???ku (1404) ziemiÄ? dobrzy??skÄ? wykupiono z rÄ?k krzy??ackich i przekazano Polsce.
  Jako pierwszy w??a??ciciel Szpetala Górnego w XVI wieku wymieniany jest Stanis??aw ChodorÄ?ski vel Chodowski vel Chodorkowski herbu Leszczyc, który posiada?? tu murowany dwór obronny[2]. Na poczÄ?tku XVIII wieku dobra ziemskie Szpital Górny i Szpital Dolny stanowi??y w??asno??Ä? Kazimierza Rutkowskiego, który przywilejem z 16 marca 1702 r. otrzyma?? od króla Augusta II w wieczyste posiadanie przewóz przez Wis??Ä? od dóbr swoich Szpital Dolny i Górny do miasta W??oc??awka.
Marian Rutkowski odziedziczy?? Szpetal Górny, Szpetal Dolny, Kulin, Suszyce, Skórzno, Krojczyn. Ko??ció?? zosta?? wzniesiony w 1806 r. staraniem dziedzica. ??wiÄ?tynia zosta??a zlokalizowana naprzeciw nie istniejÄ?cej ju?? siedziby fundatora. W 1824 r. nastÄ?puje utrata praw przewozu na Wi??le. W 1850 r. w drodze dzia??ów rodzinnych Ignacy Rutkowski syn Mariana nabywa dobra Szpital Górny i Dolny. W 1869 r. Artur Rutkowski kupuje dobra swojego ojca Ignacego. W 1886 r. majÄ?tek dziedziczy po ??mierci Artura syn Zdzis??aw Artur Rutkowski.
   Zdzis??aw Rutkowski w pierwszych latach XX wieku buduje nowy dwór w czÄ???ci centralnej parku na osi ko??cio??a. W pierwszych latach trzydziestych XX wieku A. Rutkowski sprowadza od ks. Radziwi????a z Wo??ynia ogrodnika Micha??a Malinowskiego. W tym czasie park uleg?? przebudowie. Przesadzono drzewa i dokonano nowych nasadze??. Drzewa, krzewy i kwiaty sprowadzano z Berlina. W rejonie dworu, który sta?? na polanie znajdowa??y siÄ? klomby kwiatowe i rozarium. MiÄ?dzy stajniÄ? a dworem znajdowa?? siÄ? tzw. „ogródek francuski”, gdzie uprawiano winnÄ? latoro??l oraz znajdowa?? siÄ? budynek do przechowywania owoców i warzyw. G??ówne wej??cie do parku znajdowa??o siÄ? od strony po??udniowej obok wej??cia na teren zabudowy folwarcznej. Z dworu do ko??cio??a wiod??a „Aleja Kasztanowa”, po których to drzewach nie ma ??ladu. Wzd??u?? pó??nocno-wschodniej granicy przebiega??a aleja o szpalerze jesionów, wzd??u?? szosy ko??o ko??cio??a aleja obsadzona by??a lipami. CzÄ???Ä? wschodnia, poza terenem parkowym zabudowana by??a czworakami i o??miorakami stanowiÄ?cymi mieszkania s??u??by dworskiej i pracowników folwarcznych.

   W czasie okupacji niemieckiej majÄ?tek zosta?? zarekwirowany przez naje??d??cÄ?, we dworze zamieszka?? komisarz niemiecki na okrÄ?g lipnowski. W czasie ucieczki Niemców spalony zosta?? dwór, spichlerze i stodo??a. Po wyzwoleniu majÄ?tek uleg?? rozparcelowaniu, ogród i park przez kilka lat by??y dzier??awione przez Micha??a i HelenÄ? Malinowskich.

  W 1954 r. Szpetal Górny sta?? siÄ? siedzibÄ? gromadzkiej rady narodowej, rok pó??niej gromadÄ? tÄ? w??Ä?czono do powiatu w??oc??awskiego. W 1972 r. powsta??a gmina w Szpetalu Górnym, którÄ? w 1979 roku przemianowano na gminÄ? Fabianki.

  31 grudnia 2014 roku we wsi zameldowanych by??o 2269 osób